بعد از اینکه شرکت سگا با ساخت کنسول Dreamcast به توسعه سخت افزار در کمپانی‌اش پایان داد، مایکروسافت از فرصت استفاده کرد و به عنوان رقیب جدید سونی و نینتندو وارد شد. کنسول کلاسیک ایکس باکس یک موفقیت کامل بود. مایکروسافت نتوانست در آن نسل رقابت را پیروز شود، اما در بین رقبا ماند و توانست در اولین اقدام در ساخت کنسول رقابت خوبی با کمپانی‌های باتجربه داشته باشد.
بعد از ایکس باکس کلاسیک، وضعیت به گونه‌ای پیشرفت که مایکروسافت به ادامه در این مسیر امیدوار شد. آن‌ها پشتیبانی از کنسول را آنقدر ادامه دادند تا در نهایت کنسول جدیدشان را در نسل بعد معرفی کردند. کنسول ایکس باکس 360 منتشر شد و در بخش کنسول‌ها با کیفیت HD موفقیت بسیاری داشت. تا جایی که بسیاری فعالان در این صنعت معتقد بودند در نسل هفتم مایکروسافت توانست پیرور نسل باشد. حالا مایکروسافت توانسته بود به سرعت به رقابت وارد شود و حتی پیروزی بزرگی کسب کند. همه چیز ادامه یافت تا به نسل هشتم رسیدیم. کنسول ایکس باکس وان منتشر شد اما در ابتدای عرضه دچار تزلزل شد. موفقیت سونی در نسل هشتم باعث شد تا مایکروسافت باز هم تلاش کند و به لطف تصمیمات خوب در خرید استودیو‌های بازی سازی و البته توسعه سرویس گیم پس، توانست باز هم به رقابت نزدیک با سونی بازگردد.
در نهایت این نسل هم با تمام سختی‌ها برای کمپانی مایکروسافت تمام شد و حالا کنسول‌های جدید ایکس باکس سری اس و ایکس باکس سری ایکس معرفی شده‌اند. اما نسل نهم تازه آغاز شده است و هنوز به نقاط حساسش نرسیده است. این در حالی است که سه کنسول قبلی مایکروسافت داستان‌های زیادی دارند. طی تمام این سال‌ها که کمپانی مایکروسافت توانست با رقابت نزدیک با سونی به موفقیت برسد، اشتباهات بزرگی مرتکب شد که می‌توانست عواقب بدی داشته باشد. در این مطلب به این اشتباهات می‌پردازیم و اتفاقات دو دهه اخیر را به همراه هم مرور می‌کنیم. با ما همراه باشید تا 10 اشتباه بزرگ ایکس باکس در تاریخ را بررسی کنیم.
ساخت ایکس باکس تمام دیجیتال
در چند سال اخیر استفاده از اینترنت به درجات تازه‌ای رسیده است. مخصوصا زمانی که سرویس‌های اشتراکی خاص ساخته شدند. همانطور که می‌دانید سرویس گیم پس هم یکی از همین سرویس‌های اشتراکی است که از روز عرضه تا به حال توانسته به راحتی به بهترین سرویس اشتراکی برای تجربه بازی‌ها تبدیل شود. قبل از وجود اینگونه سرویس‌ها و قبل از اینکه اینترنت پرسرعت در اکثر کشور‌های جهان مورد استفاده قرار بگیرد، استفاده از یک دستگاه متکی بر سرویس دیجیتالی کاری نبود که مردم به آن واکنش مثبتی نشان دهند.
اما همانطور که مشاهده می‌کنید، مایکروسافت همیشه به دنبال دیجیتالی کردن کنسول‌ها بود و سعی کرده بود این کار را زودتر از رقیبانش انجام دهد. غافل از اینکه برای این کنسول جدید هیچ بستری فراهم نکرده بود. در نهایت کنسول ایکس باکس وان دیجیتال منتشر شد و با شکست روبه‌رو شد. نکته جالب این است که درست در زمان انتشار این دستگاه، کنسول ایکس باکس وان اس هم به فروش می‌رسید که هم ارزان تر بود و هم قابلیت اجرای دیسک را داشت، چرا که برخلاف عموزاده‌اش از یک درگاه دیسک بهره می‌برد. بنابراین هیچکس به دنبال خرید نسخه دیجیتالی نرفت. این اتفاق آسیب چندانی به مایکروسافت نزد و بیشتر یک عرضه عجیب و غریب و گیج کننده بود.
عرضه کنترلر Duke
کنسول ایکس باکس کلاسیک کنترلری مخصوص به خودش داشت که بسیار عجیب و البته بزرگ بود. طولی نکشید که طرفداران برای این کنترلر نام مستعار Duke را انتخاب کردند. کنترلر Duke آنقدر‌ها که به نظر می‌رسد ناهنجار و بزرگ نبود. اما در زمان خودش درمقابل سایر کنترلر‌ها از طراحی قدیمی‌تری برخوردار بود.
خوشبختانه در نهایت ایکس باکس کنترلر جدیدی ساخت که کمی کوچک تر بود. این کنترلر کوچک تر به سرعت در ژاپن، آمریکا و سایر کشور‌ها پخش شد. درست مانند همان کنسول تمام دیجیتالی مایکروسافت، کنترلر Duke هم یک اشتباه از سر بی تجربگی بود. خوشبختانه تا اینجای کار شاهد این هستیم که هیچ کدام از اشتباهات نتوانست تاثیر زیادی روی روند کار ایکس باکس بگذارد.
عرضه کنسول برای کشور ژاپن
زمانی که شرکت سگا هنوز از رقابت کنسول‌ها کنار نرفته بود، سه قدرت مطلق در این عرصه وجود داشت که همه آن‌ها ژاپنی بودند. سگا، نینتندو و البته سونی! بعد از کناره گیری سگا و وارد شدن مایکروسافت به این رقابت وضعیت کمی تغییر کرد اما هنوز هم دو شرکت بزرگ در صنعت کنسول سازی، ژاپنی بودند. مردم کشور ژاپن مدت‌ها بود که محصولات دو شرکت بزرگ از کشور خودشان را خریداری می‌کردند و به نظر نمی‌رسید که جای خالی‌ای برای یک کنسول آمریکایی حس کنند.
آمار منتشر شده تا سال 2019 نشان می‌دهد که عرضه کنسول‌های ایکس باکس در کشور ژاپن یک اشتباه از سوی مایکروسافت بود. کنسول ایکس باکس کلاسیک در این کشور کمتر از یک میلیون نسخه و ایکس باکس 360 حدود 1.6 میلون نسخه فروخت. این را هم در نظر داشته باشید که ایکس باکس 360 یکی از مهم‌ترین کنسول‌های تاریخ است.
متاسفانه مایکروسافت طی این سال‌ها متوجه اشتباهش نشد و باز هم کارش را ادامه داد. آن‌ها نسخه‌های متفاوت از ایکس باکس وان را نیز در ژاپن عرضه کردند و طبق آمار سال 2019 فقط 200 هزار نسخه فروخته بودند. البته این آمار مربوط به دو نسخه ایکس باکس وان ایکس و اس بود و نسخه معمولی این کنسول بسیار کمتر از این تعداد فروخته شده است. همانطور که متوجه شدید، مایکروسافت سال‌های زیادی تلاش کرد تا محبوبیت خوبی در کشور ژاپن به دست بیاورد، آن‌ها حتی بازی‌های خاص مخصوص به ژاپنی‌ها را نیز برای کنسولشان آوردند اما باز هم به موفقیت در این زمینه نرسیدند.
پشتیبانی از کمپانی اشتباه دیسک
زمانی که کنسول ایکس باکس 360 منتشر شد، همان مقطعی بود که دو کمپانی Blu-ray و HD DVD بر سر دیسک‌های جدیدشان در رقابت بسیار سختی بودند. کنسول پلی استیشن 3 انتخابش را انجام داده بود و به سراغ پشتیبانی از Blu-ray رفته بود. در حالی که ایکس باکس با همان دیسک‌های قدیمی کارش را ادامه داد. همین اتفاق باعث شد تا حجم دیسک‌های ایکس باکس نسبت به پلی استیشن 3 بسیار کمتر باشد. اگر یادتان باشد در آن زمان بازی‌های ایکس باکس در چند دیسک عرضه می‌شدند و اگر یک عنوان مانند بازی GTA V را خریداری می‌کردید، شاهد وجود دو دیسک در بسته بودید. این در حالی بود که کنسول پلی استیشن 3 به راحتی با پشتیبانی از درایو Blu-ray مشکل را حل کرده بود. بعد از اینکه مشکلات اساسی ایکس باکس 360 در این زمینه صدای طرفداران را درآورد، آن‌ها تصمیم گرفتند تا به صورت مجزا درایو‌های مخصوص به HD DVD را به فروش برسانند، همه چیز خوب به نظر می‌رسید، حالا دارندگان ایکس باکس 360 هم می‌توانستند با خرید یک قطعه جدید، بازی‌ها را روی یک دیسک تجربه کنند. غافل از اینکه در آن مقطع جنگ بین دو کمپانی HD DVD و Blu-ray با پیروزی مقتدرانه Blu-ray تمام شده بود و پشتیبانی دیرهنگام مایکروسافت از HD DVD هیچ سودی برایشان نداشت.
حلقه قرمز مرگبار (سه چراغه شدن)
وقتی به این بخش از ماجرا می‌رسیم نمی‌دانیم که چطور کنسول ایکس باکس 360 یکی از بهترین کنسول‌های تاریخ به حساب می‌آید. درست است که آن‌ها توانستند مدت زیادی در رقابت با پلی استیشن 3 و کنسول Wii پیروز شوند، اما بدون شک شانس هم با آن‌ها یار بود. متاسفانه کنسول ایکس باکس 360 ضعف‌های زیادی داشت که یکی از آن‌ها راه برگشتی نداشت.
قطعا همه کسانی که در نسل هفتم تجربه بازی با کنسول‌ها را دارند از سه چراغ قرمر کنسول ایکس باکس 360 خبر دارند. صحنه‌ای که اگر آن را مشاهده می‌کردید دیگر راه برگشتی برایتان وجود نداشت. این سه چراغ خطر نمادی بود که به شما نشان می‌داد کنسول در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. نکته مهم این بود که ، این یک مشکل سخت افزاری در دستگاه بود و به علت عجله در عرضه کنسول به وجود آمده بود. نوسانات برق، مشکلات گرمایی کنسول و چند اتفاق دیگر در نهایت موجب از بین رفتن یکی از اتصالات در مادربرد می‌شدند و کنسول ایکس باکس 360 شما از کار می‌افتاد. در کشور‌های خارجی مایکروسافت تمام این کنسول‌ها را جمع آوری کرد و طبق گزارش IGN حدود یک میلیارد دلار در این زمینه ضرر کرد. اما برای ما ایرانیان این مشکل هیچ راه برگشتی نداشت.
تغییر رویه استودیو Xbox Entertainment
با اینکه مایکروسافت هزینه اشتباهاتش را پرداخت و تمام کنسول‌ها را بعد از سه چراغه شدن جمع آوری کرد، باز هم این مشکل به عنوان بزرگترین اشتباه ایکس باکس شناخته می‌شد. اما این حالت آنقدر که باید باقی نماند و درست یکسال بعد از عرضه کنسول ایکس باکس وان، ایکس باکس باز هم اشتباهی عجیب‌تر انجام داد.
اتفاقی عجیب در زمینه ورود به بخش شبکه‌های تلوزیونی از سوی ایکس باکس. درست یکسال بعد از معرفی کنسول ایکس باکس وان، استودیو Xbox Entertainment از کمپانی جدا شد تا روی سریال‌های تلوزیونی جدید بر اساس بازی‌های مورد انتظار ایکس باکس کار کند. همانطور که می‌بینید ایکس باکس همیشه چند قدم جلوتر بود اما کار‌ها را بدون ساخت یک بستر مناسب انجام می‌داد و در نهایت شکست می‌خورد. در حال حاضر شاهد این هستیم که سونی بعد از گذشت سال‌ها از تلاش مایکروسافت به سراغ ساخت سریال‌های تلوزیونی و فیلم‌های سینمایی بر اساس بازی‌هایش رفته و فعلا در این زمینه موفق بوده، چرا که آن‌ها زمان زیادی را صرف ساخت بستر مناسب برای این کار کرده‌اند. درست کاری که مایکروسافت اجام نداد و نتیجه کار استودیو Xbox Entertainment، کنسل شدن سریال‌های مهمی مانند سریال Halo با کارگردانی استیون اسپیلبرگ (Steven Spielberg) بود.
رها کردن کینکت
بدون شک کینکت و نسخه جدید آن، دستگاه‌هایی منحصر به فرد هستند که تکنولوژی جدید را با خود آورده‌اند. به احتمال بسیار زیاد با ساخت این دستگاه هم شاهد مدیریت بد ایکس باکس هستیم و ممکن است سال‌ها بعد سونی دستگاهی مشابه کینکت را عرضه کند و با استقبال بسیار خوبی رو به رو شود.
در هر حال دوربین کینکت که به عنوان یک دوربین حساس به حرکت شناخته می‌شود نتوانست آنقدر که باید و شاید محبویت جذب کند. دارندگان دستگاه برای اینکه بتوانند از آن استفاده کنند به فضای بسیار زیادی نیاز داشتند. اما همانطور که مشخص است این دستگاه تکنولوژی کاملا جدیدی را عرضه می‌کرد که مانندش تا به حال وجود نداشت. شاید اگر مایکروسافت پشت در‌های بسته به توسعه بیشتر کینکت می‌پرداخت می‌توانست آینده صنعت بازی‌های ویدیویی را به کل عوض کند. اما متاسفانه آن‌ها بعد از ساخت نسخه دوم این دوربین، پروژه را رها کردند و تا به حال هم حرفی در رابطه با آن نزده‌اند.
متاسفانه کنسل شدن پروژه کینکت فقط به مایکروسافت ضرر نزد. بسیاری از سازندگان در شرکت‌های بزرگ در حال ساخت عناوین مهمی بر پایه قدرت‌های دوربین کینکت بودند و هزینه و وقت بسیاری را صرف انجام این کار کردند. البته تا زمانی که پروژه کینکت در ژوئن سال 2014 به صورت ناگهانی کنسل شد.
عرضه کنسول ایکس باکس وان
حالا که از دوربین کینکت صحبت کردیم بهتر است به سراغ عرضه ایکس باکس وان و اجباری بودن خرید دوربین کینکت هم برویم. در سالی که کنسول‌های نسل هشتم معرفی شدند، ایکس باکس وان به همراه کینکت و یک کنترلر 500 دلار قیمت گذاری شد و کسانی که دوست داشتند کنسول را خریداری کنند، نمی‌توانستند نسخه بدون کینکت را بخرند. این در حالی بود که پلی استیشن 4 هم یک دوربین مخصوص به خودش داشت اما خرید آن اجباری نبود. در نتیجه کنسول سونی 100 دلار ارزانتر عرضه شد.
یکی دیگر از اشتباهات ایکس باکس در عرضه این بود که آن‌ها از سونی که رقیب اصلی‌شان بود، عقب افتادند. کنسول پلی استیشن 4 در تاریخ 15 نوامبر با قیمت 400 دلار معرفی شد. در حالی که ایکس باکس وان در 22 نوامبر با قیمت 500 دلار معرفی شد. معرفی دیرهنگام کنسول و قیمت خرید بیشترش نسبت به کنسول سونی اولین قدم شکست مایکروسافت در نسل هشتم بود. البته اشتباهات آن‌ها در سال 2013 خیلی زیاد بود و خوشبختانه توانستند با مدیریت مناسب از وضعیتی که ساخته بودند جان سالم به در ببرند.
بلاتکلیفی ایکس باکس وان
همانطور که اشاره کردیم اشتباهات ایکس باکس در آن سال‌ها ادامه دارد شد. کینکت اجباری، ساخت یک بخش تلوزیونی شکست خورده و قیمت بیشتر نسبت به رقیب بی رحمش سونی. همه این اتفاقات برمی‌گردد به رویداد E3 2013. دقیقا در روز‌های برگزاری همین رویداد محبوب و بزرگ بود که مایکروسافت پیام‌هایی ضد و نقیض به طرفدارانش فرستاد و نتوانست آنچه را که دنبالش بودند به طرفداران توضیح دهد و آن‌ها را با خود همراه کند. در بسیاری از صحبت‌ها کنسول جدیدشان را یک دستگاه سرگرمی all in one می‌نامیدند و بعد در ادامه توضیح می‌دادند که این دستگاه یک سیستم برای بازی کردن است. اما فقط این صحبت‌های گمراه کننده نبود که موجب شکست‌شان شد. وجود قفل DRM و مجبور کردن دارندگان کنسول به این که همیشه به اینترنت متصل باشند یک افتضاح تبلیغاتی بود. نکته جالب این است که دلیل اجباری بودن اتصال به اینترنت برای خود دارندگان نبود، برای این بود که کنسول چک کند آیا بازی‌های شما به صورت قانونی خریداری شده‌اند یا نه. قطعا هیچکس دوست نداشت از همان اول با چنین برخوردی از سوی کمپانی‌ای که قرار بود محصولشان را بخرد رو به رو شود.
آن‌ها قصد داشتند ایکس باکس را به یک دستگاه مستقل با برنامه‌های خاص، شبکه تلوزیونی منحصر به فرد، شبکه اجتماعی مخصوص و بازی‌های مخصوص تبدیل کنند و برای اینکه تمام این اتفاقات رخ دهد قصد داشتند کنسول را تمام آنلاین عرضه کند. قطعا ایده بسیار جذابی بود اما نحوه تبلیغ و اجرای آن بسیار بد بود. در نتیجه تمام صحبت‌های مایکروسافت در سال 2013 طرفداران کنسول، این را برداشت کردند که نمی‌توانند بازی‌های فیزیکی خودشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و همیشه باید طبق دستورات دستگاهی که برایش پول داده‌اند رفتار کنند.
این اتفاق باعث شد تا سونی حرکتی بسیار زیرکانه انجام دهد و یک ویدیو تمسخر آمیز تولید کند. در این ویدیو بسیار کوتاه دو شخص مهم از کمپانی سونی را شاهد بودیم که یکی از آن‌ها بازی فیزیکی‌اش را به دیگری قرض می‌داد! کنایه‌ای به غیر ممکن بودن این کار برای دارندگان ایکس باکس.
خوشبختانه تمام این اشتباهات با دریافت بازخورد‌های منفی برطرف شد، اما آنقدر دیر بود که سونی از همان ابتدا پیروز نسل شود.
بازی‌های انحصاری کنسل شده
یک کنسول برای بازی کردن است و مهم‌ترین بخش مربوط به آن بازی‌ها هستند. هرچقدر هم که یک دستگاه امکانات خاص و منحصر به فرد داشته باشد، بدون وجود بازی‌های مناسب نمی‌تواند موفق شود. متاسفانه کمبود بازی‌های انحصاری و یا بهتر است بگوییم تاخیر خوردن و کنسل شدن این عناوین برای ایکس باکس بزرگترین ضربه را به کنسول ایکس باکس وان زد. بازی Scalebound از استودیو PlatinumGames که قرار بود به عنوان Devil May Cry انحصاری ایکس باکس عرضه شود به طور کامل کنسل شد. در کنارش بازی Fable Legends نسخه‌ای از این عنوان بود که بعد از سال‌ها به طور انحصاری برای ایکس باکس ساخته می‌شد و در نتیجه کنسل شد. همینطور بازی Ladder هم کنسل شد که موجب ورشکستگی سازندگان و از هم پاشیدن استودیوی آن‌ها شد.
از دیگر عناوین می‌توانیم به بازی Crackdown 3 اشاره کنیم که در رویداد E3 2014 معرفی شد اما تا سال 2018 تاخیر خورد و در نهایت بعد از عرضه به یک عنوان شکست خورده تبدیل شد. در ادامه می‌توان به خبر ساخت نسخه ریمیک بازی Phantom Dust از سوی مایکروسافت اشاره کرد. خبر ساخت این نسخه هم در رویداد E3 2014 منتشر شد اما در نتیجه به دلیل مشکلاتی که وجود داشت بازی کنسل شد و یک نسخه ریمستر شده از بازی قدیمی به صورت رایگان در دسترس قرار گرفت که استقبال خوبی از آن نشد.
تمام این اشتباهات دست به دست هم دادند تا مایکروسافت در زمینه ساخت کنسول تجربیات رقبایش را به دست بیاورد و حالا در نسل جدید شاهد این هستیم در حال پیشی گرفتن از رقیب است. آن‌ها در این نسل یک کنسول قدرتمند، هم قیمت با کنسول پلی استیشن 5 منتشر کرده‌اند و برای آن دسته از افرادی که دوست ندارد زیاد خرج کنند کنسولی ارزانتر با قابلیت اجرای عناوین نسل جدید را منتشر کرده‌اند. تا به حال هر دو کنسول ایکس باکس سری اس و ایکس باکس سری ایکس بسیار زیبا و قدرتمند ظاهر شده‌اند. همچنین بعد از مدت‌ها تلاش ایکس باکس در ساخت بستر آنلاین، شاهد شکل گیری، پیشرفت و حالا محبوبیت سرویس گیم پس هستیم که می‌تواند آینده نحوه بازی کردن روی دستگاه‌های مخصوص به بازی را به طور کلی دستخوش تغییر کند.
رقابت جذاب و دیدنی سه شرکت بزرگ سونی، نینتندو و مایکروسافت هنوز هم پابرجاست و به احتمال زیاد به همین حالت پایدار بماند. نظر شما در رابطه با اشتباهات کمپانی‌ها در دو دهه اخیر چیست؟ نظرتان را با ما به اشتراک بگذارید.
