بازار پردازنده‌های کامپیوتر جذاب‌تر و رقابت بیشتر خواهد شد

پنج سال پیش، تنها دو شرکت وجود داشتند که پردازنده‌ تولید می‌کردند، اما امروزه چند شرکت دیگر نیز پا به این رقابت گذاشته‌اند. اکثر این شرکت‌های تازه‌وارد، بازارِ پر سودِ «مراکز داده» را هدف قرار داده‌اند. این مراکز داده، مرکزهای محاسباتی بزرگی هستند که حجم وسیعی از داده را میزبانی (Host) یا مدیریت (Mangement) می‌کنند. حال شاهد این هستیم که این شرکت‌های تازه‌وارد به عرصه پردازنده‌های کامپیوتر‌های شخصی نیز وارد شده‌اند. بر اساس گزارش‌های اخیر، شرکت‌های انویدیا (Nvidia) و AMD، دو شرکت اصلی توسعه دهنده واحد پردازش گرافیکی (GPU)، در حال آماده‌سازی برای راه‌اندازی پردازنده‌های مبتنی بر Arm برای کامپیوتر‌های شخصی هستند.

 پردازنده‌های مبتنی Arm پردازنده‌هایی هستند که بر اساس فناوری شرکت Arm Ltd طراحی شده‌اند و به‌خاطر بهره‌وری انرژی‌شان معروف هستند. این می‌تواند یک تهدید احتمالی برای شرکت کوالکام (Qualcomm) باشد. شرکتی که در بازار پردازنده‌های موبایل پیشرو است. چنین چیزی حتی می‌تواند شرکتی مانند اینتل را نیز تهدید کند؛ چراکه اقدام اخیر مایکروسافت برای پشتیبانی از پردازنده‌های لپ تاپ Arm، بازارِ این پردازنده‌ها را رقابتی‌تر کرده است.

با اینکه اینتل در پنج سال گذشته نتوانسته شهرت خود را در مراکز داده حفظ کند، اما این شرکت به‌خوبی توانسته سهم خود را در کامپیوتر‌های شخصی زنده نگه دارد. پردازنده‌های کامپیوتر، اگرچه به اندازه پردازنده‌های مرکز داده سودآور نیستند، اما در حجم بالایی به فروش می‌رسند. همین امر کمک می‌کند تا تأسیسات تولیدی اینتل، که به عنوان fabs شناخته می‌شوند، مشغول به کار باشند و شرکت به‌سوی ورشکستگی پیش نرود.

مطالب مرتبط: راهنمای خرید بهترین CPU گیمینگ در سال 2023 

اینتل تا حد زیادی سهم کامپیوتر‌های شخصی خود را به دلیل دو عامل حفظ کرده است: محبوبیتِ نام تجاری اینتل و کنترل کانال (Channel Control). منظور از کنترل کانال، نفوذ اینتل بر کانال‌های توزیع و فروش در بازار کامپیوتر‌های شخصی است. ممکن است مصرف کنندگان به فرآیندهای تولید نیمه هادی یا معماری یک پردازنده اهمیتی ندهند یا  حتی از آن آگاه نباشند، اما به لطف چندین دهه تبلیغات این شرکت، برند اینتل را به رسمیت می‌شناسند. برای اکثر مصرف کنندگان، انتخاب یک پردازنده‌ برای کامپیوتر شخصی مانند پیمایش در هزارتویی از مشخصات پیچیده است. بنابراین حتی اگر آخرین پردازنده AMD  روی کاغذ از پردازنده اینتل بهتر باشد، اینتل همچنان می‌تواند در صدر باشد.

علاوه بر این، مصرف‌کنندگان مستقیماً از اینتل خرید نمی‌کنند. آن‌ها از برندهای کامپیوتر شخصی مانند HP، Dell، Asus، Lenovo و غیره خرید می‌کنند. این شرکت‌ها عمدتاً به‌خاطر پولی از اینتل برای تبلیغات دریافت می‌کنند (که اکثریت سود کامپیوتر‌های شخصی آن‌ها را تشکیل می‌دهد)، روابط قوی‌ای با اینتل دارند. به‌همین خاطر، این شرکت‌ها اغلب دوست ندارند بیش از حد از اینتل دور شوند.

در این بین، شرکت کوالکام، یکی از شرکت‌های قابل توجهی است که به‌تازگی پا به عرصه پردازنده‌های کامپیوتری گذاشته است. آن‌ها نزدیک به یک دهه را صرف توسعه CPUهای مبتنی بر Arm خود کرده‌اند تا سهمی از بازار کامپیوتر‌های شخصی را تضمین کنند. این یک تعهد مهم بود، زیرا تطبیق ویندوز برای اجرا در Arm یک کار پیچیده بود. چنین کاری مستلزم همکاری و هماهنگی قابل توجهی بین کوالکام و مایکروسافت بود، به‌همین خاطر روابط بین کوالکام و مایکروسافت کمی تیره و تار شد. با این حال، علیرغم این چالش‌ها، کوالکام موفق به تولید یک CPU رقابتی در بازار شده است و نشان می‌دهد که حتی در بازاری که تحت سلطه شرکت‌های دیگر مانند اینتل است، فضا برای نوآوری و رقابت وجود دارد.

بحث‌های زیادی در مورد تلاش‌های کوالکام در بازار پردازنده‌ وجود دارد. اتفاق نظر بر این است که بعید است کوالکام به این زودی سهم قابل توجهی از بازار را به دست‌آورد، مگر اینکه مصرف کنندگان شروع به اولویت بندیِ پشتیبانی از هوش مصنوعی روی دستگاه کنند. چنین چیزی بعید به‌نظر می‌رسد، اما کوالکام از همین الان بهترین هسته‌های هوش مصنوعیِ لپتاپ (که به‌عنوان NPU شناخته می‌شوند) را توسعه داده است. البته کوالکام به دلیل سرمایه گذاری گسترده خود در کامپیوتر‌های شخصی با انتقادات قابل توجهی روبرو شده است. یکی از مزایای کوالکام، مشارکت انحصاری آن با مایکروسافت بود. برای سال‌ها، Qualcomm تنها شرکتی بود که مایکروسافت با آن برای تطبیق ویندوز برای پردازنده‌های Arm همکاری کرد. به همین دلیل است که اخبار مربوط به توسعه پردازنده‌های Arm انویدیا و AMD بسیار قابل توجه است.

به‌نظر می‌رسد که مایکروسافت تصمیم گرفته است تا پشتیبانی خود را از CPUهایِ سایر فروشندگان ویندوز گسترش دهد و به انحصارِ کوالکام پایان دهد. قابل ذکر است که انویدیا و AMD سابقه بسیار عمیق‌تری با ویندوز نسبت به کوالکام دارند. کوالکام برای ایجاد یک اکوسیستم نرم افزاری برای Arm-Windows کار سختی را پشت سر گذاشته است، و گمان می‌رود که Nvidia و AMD تا حدی به دلیل زمینه سازی‌هایی که توسط Qualcomm ایجاد شده است، کار آسان تری داشته باشند. باتوجه به این قضایا، احتمالا کوالکام استراتژی خود را در بازار کامپیوتر‌های شخصی مورد ارزیابی مجدد قرار خواهد داد. اما باید این هم درنظر داشت که سهم بازار کوچک کوالکام در یک بازار راکد و در عین حال رقابتی، معمولاً جایی نیست که شرکت شکوفا شود.  

هجوم Nvidia و AMD به بازار پردازنده‌ به‌نوبه خود سوالات جالبی را ایجاد می‌کند. ورود AMD به این بازار تا حدودی گیج کننده است. آن‌ها در حال حاضر سهم قابل توجهی از بازار لپ‌تاپ‌ها دارند، اما علیرغم تلاش‌های مداوم و اشتباهات اینتل، همیشه در رتبه دوم نسبت به اینتل قرار دارند. این احتمال وجود دارد که حرکت AMD تا حدی نشانه حسن نیت نسبت به شریک دیرینه آن‌ها یعنی مایکروسافت باشد. استراتژی‌ای که کوالکام می‌تواند از آن بیاموزد. اما آیا AMD واقعاً پول زیادی را صرف بازاریابی می‌کند تا سهم بیشتری از بازار را به دست‌آورد، در حالی که ممکن است فروش خود را از بین ببرد؟ اگر مشتری مجبور باشد بین لپ تاپ AMD x86 و لپ تاپ AMD Arm یکی را انتخاب کند، ممکن است گیج شود و فقط به سراغ برند اینتل که می‌شناسد برود.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد انویدیا استراتژی قانع کننده‌تری دارد. آن‌ها در حال حاضر یک برند قوی دارند که عمدتاً روی بازی‌های ویدیویی متمرکز شده است که بازار قابل توجهی هم هست. آن‌ها همچنین از حمایت از مایکروسافت، یک مشتری و شریک اصلی، سود می‌برند و چند سالی است که از یکه‌تازی در بازار کارت‌های گرافیک هم بهره می‌برند. این احتمال وجود دارد که آن‌ها دوست داشته باشند به بازار پردازنده‌های کامپیوتری‌ وارد شوند تا بتوانند لپتاپ‌هایی تولید کنند که از پردازنده و کارت گرافیکِ انحصاری انویدیا پشتیبانی کند. چنین محصولی قطعا بازیکنان زیادی را به‌خود جذب می‌کند.

این ما را به موضوع اصلی این بحث، یعنی اپل (Apple)، می‌رساند. عجیب است که در بسیاری از بحث‌ها در مورد CPUهای کامپیوتر شخصی، فروشندگان یا مصرف‌کنندگان اغلب اپل را نادیده می‌گیرند. حتی شنیده شده است که مدیران اینتل می‌گویند:«ما با اپل رقابت نمی‌کنیم.». با گذشت زمان، اپل به طور پیوسته سهم بیشتری از بازار کامپیوتر‌های شخصی به‌دست آورده است و مهمتر از آن، درآمد بیشتری از آن کسب کرده است. به طور کلی، یک کامپیوتر شخصی ویندوزی حداقل 500 دلار کمتر از مقرون به صرفه ترین مک (Mac) هزینه دارد. همانند بازار تلفن همراه، اپل بخش بزرگی از سود را در بازار کامپیوتر‌های شخصی به دست می‌آورد. به‌نظر می‌رسد که جهش اپل به‌سمت پردازنده‌های M1 (که ساخته خود شرکت اپل هستند) این شکاف سود را حتی بیشتر کرده است، اگرچه جدیدترین داده‌ها هنوز بررسی نشده‌اند. این مشکل برای سایر سازندگان لپ‌تاپ به قدری بزرگ است که فکر نکردن به آن برای آن‌ها تقریبا آسان‌تر است.

مایکروسافت از این مشکل آگاه است. موفقیت آن‌ها به بازار کامپیوتر‌های شخصی متکی نیست، اما همچنان یک بازار قابل توجه و سودآور برای آ‌ن‌ها است. آن‌ها به یک راه حل برای مسئله سودآوری کامپیوتر شخصی نیاز دارند و به‌همین خاطر «پردازنده‌ها» را به عنوان بخش کلیدی استراتژی خود شناسایی کرده‌اند. این امر منطقی است؛ زیرا مک‌بوک‌های مجهز به پردازنده‌های M به کارآمدتر بودن در مصرف انرژی نسبت به لپ‌تاپ‌های ویندوزی معروف هستند. با این حال، به نظر می‌رسد بسیاری از افراد در زنجیره تامین ویندوز، پردازنده‌های Arm را مانند بُت می‌پرستند و معتقدند که با پردازنده‌های Arm، بهتر می‌توانند با اپل رقابت کنند. اما این از دور مانند یک سوء تفاهمِ بزرگ است. موفقیت اپل در توانایی این شرکت در ادغام نرم‌افزار با سخت‌افزار است و به‌نظر نمی‌رسد Arm در این بین تفاوت خاصی را ایجاد کند.

مطالب مرتبط: AMD یا Intel؟ کدام پردازنده بهتر است؟ 

صرف نظر از این، پردازنده‌های جدید ویندوز می توانند بازار را احیا کنند. تراشه‌های مبتنی بر Arm در بازار موبایل به‌شدت موفق بوده‌اند، البته این بدان معنا نیست که رقابتی برای آن‌ها نیست. Arm بر اکوسیستم تلفن همراه خود تأکید دارد و همین باعث به‌وجود آمدن رقابتی در عرصه پردازنده‌های موبایل شده است و به نوآوری و پیشرفت آن کمک شایانی شده است. چنین چیزی ممکن است در خصوص لپ‌تاپ‌ها نیز رخ دهد، به‌خصوص اگر انویدیا و AMD اولین شرکت‌هایی باشند که به آن وارد می‌شوند. یک اکوسیستم قدرتمند پردازنده‌های ویندوزی Arm، می‌تواند موج جدیدی از نوآوری را در لپ‌تاپ‌های ویندوز ایجاد کند و امکان تقسیم‌بندی بیشتر را فراهم کند. انویدیا می‌تواند با لپ‌تاپ‌های گیمینگ گران‌قیمت بر لپ‌تاپ‌های رده بالا تسلط داشته باشد، درحالی که AMD و Qualcomm می‌توانند جایگاه‌های خاص خود را ایجاد کنند. در این بین قطعا شرکتی پیدا می‌شود که با کروم‌بوک‌های گوگل هم رقابت کند.

هنوز خیلی زود است که بگوییم این اتفاق می‌افتد یا خیر، اما پتانسیل زیادی دیده می‌شود. در حال حاضر، اعتقاد بر این است که اینتل شرایط بدی ندارد، به خصوص که شروع به معرفی محصولات بهتر با تولید بهبود یافته خود کرده است. با این حال، در درازمدت، اگر شاهد رقابت قوی از سوی تولیدکنندگان پردازنده‌های مرکزی Arm باشیم، اینتل با چالشی جدی روبرو خواهد شد.