اگر به دنبال یک نمایشگر (مانیتور) جدید میگردید، احتمالا در میان گزینههای فراوان و متنوع سردرگم میشوید. در پنج سال اخیر، لیست ویژگیهای نمایشگرها طولانیتر شده تا گزینههایی مثل پنلهای بهتر، رزولوشن بالاتر و ورودیهای بیشتر را در بر بگیرد. اما پی بردن به اینکه شما به کدام یک از این ویژگیها نیاز دارید، کار سختی است، مخصوصا اگر گیمر نباشید.
در کنار وضوح تصویرهای بهبودیافته مثل 4K یکی از نکاتی که به فروش بسیاری از نمایشگرهای مدرن کمک کرده است، نرخ تجدید بالا است. معمولا نمایشگرهای جدید با پنلهای 120 یا 144 هرتزی تبلیغ میشوند. این ویژگی در میان گیجکنندهترین شاخصها برای خریداران قرار میگیرد، چرا که اسم آن توضیحات زیادی دربارهاش ارائه نمیکند، و برخلاف دیگر ویژگیها، نرخ تجدید موجب بهتر شدن دقت رنگ یا وضوح تصویر در نمایشگر نمیشود.
آیا نمایشگری که از نرخ تجدید با عدد بالاتری برخوردار است صرفا به همین خاطر بهتر است؟ آیا شما به یک نمایشگر با نرخ تجدید 120 هزتر یا 240 هرتز نیاز دارید؟
هرتز در واقع به چه معناست؟
مردم معمولا گمان میکنند که 120 هرتز به عملکرد نمایشگر مربوط میشود، چرا که عدد و نمایه شبیه به همان چیزی هستند که قدرت پردازندهها با آن نمایش داده میشود. در واقع اما، این عبارت چیزی نسبتا متفاوت را نشان میدهد که به آن نرخ تجدید (Refresh rate) میگوییم.
نرخ تجدید عددی است که طبق آن نمایشگر در هر ثانیه تصویری که نشان میدهد را تجدید (رفرش) میکند. به خاطر اینکه حرکت به وسیلهی تفاوت بین فریمها نشان داده میشود، نرخ تجدید محدودیت نرخ فریمی که قابل دیدن است را تعیین میکند. با این حال، نرخ تجدید هم مساوی نرخ فریم نیست. نرخ تجدید عددی است که به نمایشگر مربوط میشود، در حالی که نرخ فریم به اطلاعاتی که به نمایشگر ارسال میشود مربوط میشود.
اگر شما میتوانید یک بازی را با نرخ فریم 100 قاب بر ثانیه اجرا کنید، در هنگام تماشای آن از طریق یک نمایشگر با نرخ تجدیدی مساوی با آن تفاوت محسوسی را احساس میکنید. اما اگر به تماشای یک فیلم سینمایی با نرخ فریم کلاسیک 24 قاب بر ثانیه هستید، یک نمایشگر با نرخ تجدید بالا هیچ تفاوتی برایتان به ارمغان نمیآورد.
وضوح تصویر حرکت
اگر رایانهتان قادر به اجرای یک بازی با نرخ فریم کافی برای برابری با نرخ تجدید نمایشگر 120 هرتز یا 240 هرتزی شما است، تغییر محسوسی را در وضوحی که از یک تصویر متحرک مشاهده میکنید حس خواهید کرد. مات شدن، به دلیل عملکرد مغز انسان نسبت به هر قابی که نمایشگر به تصویر میشود به وجود میآید. مغز مجموعهای از قابها را کنار هم مات میکند تا یک تصویر متحرک قابل رویت را بسازد، اما در این پروسه برخی از جزئیات از دست خواهند رفت.
نرخ تجدید بالاتر به کم شدن این ماتی در تصویر کمک میکند، چرا که به مغز انسان اطلاعات بیشتری برای پردازش ارائه میکند که به کم شدن ماتی تصویر میانجامد. با این حال، برخلاف سختافزار رایانه، مغز همهی ما با قدرت یکسانی ساخته نشده است. برخی از انسانها تفاوت بین نمایشگرهای 60 هرتز و 120 هرتز را به سرعت تشخیص میدهد، اما دیگران ممکن است اصلا متوجه آنچه بقیه به آن توجه میکنند نشوند. تفاوت بین نمایشگرها با نرخ تجدید 120 و 240 هرتز حتی کمتر قابل درک است.
مجددا باید گفت که این موضوع بسیار به کاری که با رایانه خود انجام میدهید بستگی دارد. گیمرها تصاویر واضحتری را در صحنههای سریع اکشن مشاهده میکنند، و حرکت دادن موس میتواند در مقایسه با یک نمایشگر معمولی 60 هرتزی بسیار روانتر به نظر برسد. مرور صفحههای وب در هنگام اسکرول کردن سریع یک صفحه هم ممکن است اندکی روانتر به نظر برسد، اما در هنگام تماشای ویدیوهای آنلاین و یا پاسخ دادن به ایمیلها، هیچ بهبودی را شاهد نخواهید بود.
پارگی تصویر
از آنجا که نرخ تجدید و نرخ فریم دو چیز کاملا متفاوت هستند، میتوانند گاهی اوقات ناهماهنگ باشند. در این زمانها اتفاقی به نام پارگی تصویر رخ میدهد. در واقع، زمانی که کارت گرافیک رایانه تصاویر را با نرخ فریمی بسیار بالاتر از نرخ تجدید نمایشگر ارائه و ارسال میکند، پارگی تصویر به وجود میآید. به این دلیل واضح که تعداد فریم بیشتری نسبت به توان نمایشگر در حال ارسال شدن برای نمایش (رندر) است، قابهای نیمه (half frames) گاهی همزمان با هم در تصویر دیده میشوند، که حکایت از یک پارگی –یا نصف شدگی- واضح بین دو بخش تصویر دارد، که هیچکدام با دیگری به درستی هماهنگ و موزون نمیشود. پارگی تصویر یک مشکل آزاردهنده برای حتی غیرحساسترین تماشاکنندههایی است که اغلب متوجه این تفاوتها نمیشوند.
در بازیهایی که معمولا چندان سنگین نیستند، نرخ فریم میتواند از 100 بالاتر برود. با این حال، یک نمایشگر 60 هرتزی تنها میتواند در هر ثانیه 60 بار تجدید شود. این یعنی گیمرها از میزان بالای فریمهای تولید شده توسط کارت گرافیک و سختافزارهای دیگر بهرهی چندانی نمیبرد، بلکه در مواقعی شاهد پارگی تصویر هم خواهد بود، چرا که نمایشگر نمیتواند همهی قابهای تصویر را به نمایش بگذارد. یک نمایشگر 120 هرتزی دو برابر یک نمایشگر 60 هرتزی تجدید میشود، بنابراین میتواند نرخ فریم 120 قاب بر ثانیه را نمایش دهد، و یک نمایشگر 240 هرتزی میتواند 240 قاب را در هر ثانیه به نمایش درآورد. این نمایشگرهای قویتر مشکل پارگی تصویر را کاملا از بین میبرند.
تکنولوژیهای هماهنگسازی فریم (Frame syncing) مانند V-Sync و G-Sync یا Freesync هم به از بین رفتن پارگی تصویر کمک میکنند، اما مشکلات خود را دارند. وی-سینک عملکرد کارت گرافیک را محدود میکند. در عوض فریسینک و جی-سینک نیازمند ترکیب مشخصی از کارت گرافیک و نمایشگر هستند.
پاسخ دریافتی
نرخ تجدید یک نمایشگر بر تاخیر (lag) دریافت تاثیر میگذارد. به عنوان مثال، یک نمایشگر 60 هرتزی هرگز تاخیر دریافتی کمتر از 16.67 میلی ثانیهای را نمایش نمیدهد، چرا که این میزان زمانی است که طول میکشد نمایشگر یک تصویر را تجدید کند. یک نمایشگر 120 هرتزی اما این عدد را نصف میکند و تاخیرهای بیشتر از 8.33 میلی ثانیهای را هم نشان میدهد و یک نمایشگر 240 هرتزی این عدد را به 4.16 میلی ثانیه کاهش میدهد.
کاهش تاخیر در پاسخ دریافتی در حد میلی ثانیه ممکن است مهم به نظر نرسد، و بسیاری از افراد حتی گیمرها را هم آزار نخواهد داد. اما برای کسانی که به صورت حرفهای در رقابتهای ورزشهای الکترونیک و بازیهای آنلاین شرکت میکنند، کاهش دادن تاخیر در پاسخ دریافتی یک مسئلهی مهم است، چرا که آنها میخواهند بازی در روانترین حالت ممکن اجرا شود. این مشکل هم، مجددا از جمله مشکلاتی است که برخی افراد سادهتر از دیگران آن را تشخیص میدهند.
آیا شما واقعا به یک نمایشگر با نرخ تجدید 120 یا 240 هرتز نیاز دارید؟
اگر یک گیمر هستید، پاسخ ما این است که با تهیه یک نمایشگر با نرخ تجدید بالا، به میزان زیادی سود خواهید کرد. حتا مزایای خرید یک نمایشگر با نرخ تجدید بالا بیشتر از خرید یک نمایشگر با وضوح تصویر 4K یا بیشتر است و خرید نمایشگری با هر دوی این ویژگیها میتواند به شدت گران و البته برای سختافزار رایانهتان دردسرساز باشد. نمایشگرهای 120 یا 144 هرتزی موجب تصاویری روانتر و بدون پارگی و تاخیر کمتر در دریافت پاسخ میشوند.
اگر برایتان امکان دارد، به دنبال یک نمایشگر 120 هرتزی در فروشگاه بگردید. بسیاری از فروشگاهها دموهای مشخص کنندهای برای این ویژگی را در نمایشگرها پخش میکنند. میتوانید حتا به تجربیات گذشتهتان رجوع کنید، اگر به سرعت متوجه پارگی یا ماتی تصویر در سالن سینما یا تلویزیونتان میشوید، احتمالا از آن دسته افرادی هستید که متوجه تفاوت نرخ تجدید نمایشگرها میشوند. با این حال، افرادی که هرگز این مشکل را نداشتهاند، احتمالا متوجه این بهبود در عملکرد هم نخواهند شد.
اگر گیمر نیستید، خرید یک نمایشگر با نرخ تجدید بالاتر اهمیت بسیار کمتری دارد. با اینکه بهبود وضوح تصویر در تصاویر متحرک واضح خواهد بود، مزایای این خرید کمتر به چشم میآید. تلویزیونها، که پنلهای 120 یا 240 هرتزی را تبلیغ میکنند، کیفیت تصاویر متحرک را با استفاده از پردازندههای تصویری که اطلاعات ارسال شده به آنها را تغییر میدهند، بهبود میبخشند. بسیاری از تلویزیونها حتی قادر به اضافه کردن فریم هم هستند، که به بالا رفتن نرخ فریم تصویر نهایی میانجامد. نمایشگرها (مانیتورها) اما معمولا دارای پردازنده نیستند، بنابراین تصویر ارسال شده به آنها بدون تغییر به نمایش درمیآید. این مسئله مزیت پنل را در هنگام نمایش تصاویر ویدیویی کاهش میدهد. همچنین نرخ تجدید بالاتر از بین رفتن «تاثیر روح» (Ghosting) را ضمانت نمیکند. تاثیری که در نمایشگرهای السیدی معمول است و باعث میشود که سوژههای در حال حرکت، برای چند لحظه اثری کمرنگ به جای بگذارند.
در نهایت، باید گفت که مشتریانی که بازی نمیکنند برای یافتن تغییر در تصویر نهایی به زحمت خواهند افتاد. خرج کردن پول برای بهبود کیفیت تصویر، به جای بهبود عملکرد حرکتی برای آنها عاقلانهتر به نظر میرسد. در بازار تعداد زیادی نمایشگر با پنلهای IPS پیدا میشود که نرخ تجدید 60 هرتزی دارند، اما از لحاظ کیفیت تصویر بسیار بهتر از نمایشگرهای 120 هرتزی هستند.